Written by Nu de versoepelingen worden doorgevoerd staan we met de kantorenmarkt voor een keuzemoment. Hoe ziet werken in het nieuwe normaal eruit en past het huidige kantoor daarbij? Het RIVM-advies is onveranderd, werk zoveel mogelijk thuis. Maar wat is de ideale verhouding tussen thuis en op kantoor werken? Velen willen fysiek connected blijven en kantoren zullen mensen moeten ‘lokken’ om het werk en bijeenkomsten te faciliteren. Het kantoor wat dit adaptieve vermogen niet heeft is gedoemd tot leegstand.
Veranderingen in de markt
Niemand kent de toekomst maar we kunnen wel veronderstellen dat we aan de vooravond staan van grote veranderingen binnen de Nederlandse kantorenmarkt. Uiteraard is de huidige crisis niet 1-op-1 te vergelijken met de financiële crisis van 2008. CBRE concludeerde met hun stresstest dat, ondanks de verwachte vraaguitval, het zeer onwaarschijnlijk is dat het leegstand niveau op het dieptepunt van de kantorenmarkt in 2013 bereikt wordt (Vastgoedmarkt.nl). Ondanks dat er uit data-analyses van CBRE naar voren komt dat de huidige kantorenmarkt goed bestand is tegen de huidige crisis is het van cruciaal belang verder te kijken naar het adaptieve vermogen van vastgoed.
Scenario’s
Met de komst van grote veranderingen binnen de Nederlandse markt is het noodzakelijk reële opties te hebben in de onzekere contexten van de huidige crisis. Om het ondenkbare te zien moet je eerst het ondenkbare denken. Door scenario’s te maken worden onzekerheden expliciet gemaakt. Door de screening van het adaptieve vermogen van vastgoed worden blinde vlekken inzichtelijk gemaakt. Verborgen risico wordt omgezet in de waarde van het hebben van opties. Dit biedt een solide basis voor de toepassing van scenario’s als toevoeging op de huidige analistenrapporten en reduceert toekomstige implicaties voor vermogensbezitters, vermogensbeheerders en beleggingsanalisten.
Screening
Door de inzet van screening op de Future Value (adaptiviteit, duurzaamheid en circulariteit) van vastgoed worden stappen gemaakt voor een betere betrokkenheid bij de onzekerheid van de toekomst. Dit is ook nodig omdat steeds meer vastgoedeigenaren en huurders kritisch kijken naar onnodige mobiliteit, reistijd, -kosten en CO2-uitstoot. Het balanceren van de nieuwe wijze waarop woon-werkverkeer, thuiswerken en tijdsonafhankelijk werken kan worden gefaciliteerd vanuit het aanbod van kantoren zal een enorme impact hebben op het rendement.
Drivers zijn de mate van flexibiliteit in gebruik en wordt ondersteunt met technologische innovatie, zoals smart buildings en circulair value management. De inzet van drivers zal downgrading en afschrijving voorkomen en zorgen dat kantoorlocaties niet verder verslechteren. Het sturen op deze “sense of urgency” vergt samenwerking tussen verschillende stakeholders. Innovatieve beheerders en ontwikkelaars zullen nodig zijn om vastgoed in de toekomst rendabel te houden. En tenslotte ervoor te zorgen dat het kantoor niet gedoemd is tot leegstand!
Source: Dapple